Pierwszy rok życia to bardzo burzliwy i dynamiczny okres w rozwoju dziecka. Właściwie z dnia na dzień nasza pociecha osiąga kolejne małe i większe sukcesy na drodze do dorosłości. Podobnie jest z nauką jedzenia, choć pierwsze półrocze wydawać się może nieco monotonne.

W brzuchu mamy

Najistotniejszą rolę w zdobywaniu umiejętności jedzenia odgrywa narząd żucia. Składa się on z jamy ustnej i wszystkiego, co się w niej znajduje, a więc zębów, dziąseł, języka, kości szczęki i żuchwy.

Prawidłowy rozwój narządu żucia ma ogromny wpływ nie tylko na naukę jedzenia, ale także na rozwój mowy, a nawet wygląd twarzy. Malec uczy się z niego korzystać już od samego początku – już przełykanie wód płodowych i ssanie własnej rączki mają wpływ na prawidłowe kształtowanie jego budowy i funkcji.

Nauka od pierwszych chwil

Prawdziwa nauka przychodzi tuż po urodzeniu, kiedy maleństwo je po raz pierwszy. Okazuje się, że ssanie piersi, poza powszechnie znanymi zaletami karmienia naturalnego, jest korzystniejsze również ze względu na bardziej wszechstronne stymulowanie prawidłowego rozwoju narządu żucia. Ważną rolę odgrywa tu praca mięśni w trakcie ssania piersi, a także pozycja ciała dziecka. Picie mleka z butelki może utrwalać charakterystyczne dla niemowlęcia cofnięcie bródki, które, gdy utrzymuje się zbyt długo, niekorzystnie wpływa na dalszy rozwój.

Pierwsza łyżeczka – pierwszy protest

Mamy zwykle nie mogą doczekać się, kiedy ich skarb będzie na tyle duży, żeby można było podawać mu bardziej urozmaicone posiłki. Niestety zazwyczaj na pierwszy posiłek stały – zwykle owocowy lub marchewkowy przecier – maluch reaguje protestem. Okazuje się, że jedzenie dania o gładkiej konsystencji sprawia kłopoty. Umiejętność zjadania z łyżeczki pojawia się około 6. miesiąca życia, a opanowanie tej nowej sztuki zajmuje trochę czasu.

Technika jedzenia

Kiedy decydujemy się na rozszerzenie diety, konieczne jest zapoznanie dziecka z nową techniką jedzenia. Karmiąc łyżeczką pozwólmy dziecku samodzielnie zgarniać wargami jedzenie. Jest to możliwe, kiedy wkładamy łyżeczkę poziomo do buzi i tak samo ją wyjmujemy. Ważne jest również, by maluszek pozostawał w pozycji półsiedzącej lub siedzącej – leżące płasko dziecko mogłoby się zakrztusić.

Próba za próbą

Jeżeli maluch wypycha łyżeczkę językiem, to znak, że jeszcze nie jest gotowy. Nie należy się jednak poddawać, choć pierwsze posiłki z łyżeczką w roli głównej mogą budzić frustrację mamy. Najczęściej zawartość miseczki znajduje się wszędzie, tylko nie w brzuszku dziecka. Natomiast niekorzystnym – z punktu widzenia rozwoju małego człowieka – jest podawanie zupek czy przecierów z butelki przez smoczek z dużą dziurką. Może to opóźniać, a nawet zaburzać prawidłowe kształtowanie narządu żucia, a co za tym idzie, także zgryzu.

Podnosimy poprzeczkę

Kiedy niemowlę opanowało już umiejętność jedzenia dań o kremowej konsystencji, najwyższy czas podwyższyć poprzeczkę. Czas rozpocząć przymiarki do gryzienia i żucia. Zwykle maluszek ma już wtedy przynajmniej 4 ząbki. Można wtedy zaproponować mu dania, w których pojawią się miękkie, łatwe do rozdrobnienia grudki. Zazwyczaj dzieci są gotowe na takie wyzwania około 8.–9. miesiąca.

Czas rozpocząć samodzielne jedzenie!

To również czas na początek nauki samodzielnego jedzenia. Możemy malcowi dać do rączki miękki kawałek owocu (np. dojrzałego banana czy brzoskwini), ugotowanego warzywa (np. brokuł, marchewka) lub ryżową bądź kukurydzianą chrupkę, która sama rozpuści się w buzi. Jego pierwsze ząbki służą mu wtedy do odcinania kawałeczków, a język i dziąsła zajmują się dalszym rozdrabnianiem kęsów. Aby zapewnić dziecku bezpieczeństwo, musi stabilnie siedzieć, samodzielnie lub w foteliku.

Chrupiący deser

Z upływem czasu maluszek coraz lepiej będzie radził sobie z gryzieniem. Zadaniem mamy jest stopniowe zwiększanie „stopnia trudności” potraw. Obiadki lepiej wówczas rozgniatać widelcem. A po obiadku możemy zaproponować dziecku niemowlęcy herbatnik do pochrupania (zwykle ok. 10. miesiąca życia). To, co chcemy osiągnąć, to umiejętność jedzenia lekkostrawnych „dorosłych” potraw po ukończeniu 1. roku życia – kanapeczek z miękkiego chleba, pulpecików, kluseczek, ryżu i kaszy.

Czego Jaś się nie nauczy...

To, jak szybko dziecko nauczy się sprawnie gryźć i połykać, zależy w dużej mierze także od nas i od posiłków, które będziemy mu serwować. W grupach trzylatków zdarzają się niejadki, które odmawiają jedzenia przedszkolnych posiłków. Niektóre z tych maluchów praktycznie nie umieją gryźć, dlatego taki posiłek jest dla nich źródłem ogromnego stresu.

W trudniejszych przypadkach konieczna może okazać się konsultacja logopedy i profesjonalny trening gryzienia. Takiej sytuacji można uniknąć, przyzwyczajając niemowlę do radzenia sobie z przeciwnościami w dziecięcej miseczce.

Rola mamy

Każdy malec rozwija się inaczej, w swoim własnym rytmie. Zadaniem mamy jest wspomaganie i stymulowanie tego rozwoju. Wymaga to oczywiście nakładu pracy, energii i czasu, ale to opłacalna inwestycja w przyszłość dziecka.

Lek. med. Julita Latka-Grot, specjalista neonatologii
Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka w Warszawie